maandag 26 oktober 2015

Turkije: Alevieten, gelijke rechten voor Alevieten en wie maakt er werk van.

 Het Alevitisme in Turkije.

In Turkije wonen ongeveer 20 miljoen Alevieten. Hiertoe behoren zowel Turken als Koerden.

Het Alevitisme als een wereldbeschouwing, geloofsovertuiging en cultuur heeft zijn oorsprong in de grote volksverhuizingen van Turkse stammen vanuit Centraal Azië naar Anatolië in de 9e en 10e eeuw. Hoewel het Soennisme en het Alevitisme beiden tot de islam behoren, zijn de verschillen tussen deze twee stromingen groot. Het Alevitisme komt voort uit Shi’itische stroming en heeft hun eigen specifieke cultuurbeleving, religieuze uiting en levensbeschouwing.



Hacı Bektaş Veli is een van de grote Alevitische geleerden. Ook Celaleddin Rumi en Yunus Emre worden als belangrijke personen binnen het Alevitisme gezien.


Binnen het Alevitisme is de mens verantwoordelijk voor zichzelf, en dit op alle gebieden. Niet God, maar de mens is de wetgever op aarde. De Alevieten hebben een groot respect voor ieders geloof en belijdenis, wat ook zijn of haar overtuiging moge zijn. Zoals de grote Alevitische geleerde Hacı Bektaş Veli ooit zei : “De mens zelf is degene die uiting en richting geeft aan het geloof".

Alevieten komen niet samen in moskees , maar in cemevi’s . Bij Soenitische moslims bidden mannen en vrouwen apart. Bij Alevieten bidden mannen en vrouwen samen in dezelfde plek in de cemevi. De vastenperiode bij Alevieten is veel korter en de Hadj wordt meestal niet uitgevoerd. Sommige Alevieten zien zichzelf als moslim(a), anderen zien zichzelf niet als moslim(a), maar eerder als humanist(e). De meeste Alevitische vrouwen dragen geen hoofddoek. Uitzondering hierop is als ze in een Cemevi, de gebedsplaatsen van Alevieten, zijn. Dan dragen de meeste vrouwen wel een hoofddoek. Al zijn ook daar vrouwen die geen hoofddoek dragen.
 

Semah, de spirituele 'dans' van de Alevieten.

De semah is een rituele ‘dans’ die specifiek is voor de Alevitische cultuur en religie.
De semah wordt alleen op de cem en bij uitzondering tijdens andere belangrijke gebeurtenissen uitgevoerd. Met de semah stellen Alevieten zich ‘open voor God en de mensen’ en ‘maken zij hun liefde voor God en de mens zichtbaar’. Iedere streek in Turkije kent zijn eigen semah. Er zijn dus regionale verschillen .
Mannen en vrouwen voeren samen de spirituele dans uit. De semah komt ook voor in het soefisme bij bijvoorbeeld de Mevlevi-orde van Mevlana Rumi. Zowel in het Alevitisme als in het Soefisme wordt beweerd dat Mohammed en de voorgaande profeten ook aan de semah hebben gedaan . De semah gebeurd op muziek dat geproduceerd wordt door het bespelen van de saz, een Turks snaarinstrument. Vaak wordt er ook bij gezongen.



Politieke overtuidgingen van Alevieten.

Alevieten zijn uitgesproken voorstanders van het secularisme als staatsvorm. In tal van Cemevi's hangt naast afbeeldingen van Ali en Hacı Bektaş Veli, ook afbeeldingen van Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van de seculiere republiek Turkije. Bij Alevieten zijn mannen en vrouwen gelijk, zowel in de Islam als de bredere samenleving. 'Onderwijs de vrouwen, een natie die zijn vrouwen niet onderwijst zal geen progressie boeken ' , zei Hacı Bektaş Veli. Onderwijs, hoger en universitair onderwijs en buitenshuis werken voor vrouwen wordt binnen de Alevitische gemeenschap sterk aangemoedigd.

Op politiek vlak zijn de meeste Alevieten links-progressief. De meeste Turkse Alevieten in Turkije stemmen op de seculiere centrumlinkse CHP.

De meeste Koerdische Alevieten in Turkije stemmen op de pro-Koerdische HDP.


Op zondag 29 maart werden er interne verkiezingen gehouden door de seculiere oppositiepartij CHP, dit voor het bepalen van de (top)kandidaten voor de parlementsverkiezingen op 7 juni eerder dit jaar. De CHP was de enigste partij in Turkije die interne verkiezingen houdt voor de bepaling van hun (top)kandidaten. Het waren vooral Alevi en vrouwelijke kandidaten die voldoende stemmen kregen om hoog op de lijsten te staan. Ongeveer 80% van alle kandidaten die genoeg stemmen kregen waren Alevi’s. De meerderheid van de verkozenen parlementsleden van de CHP zijn Alevieten. Voor de vervroegde parlementsverkiezingen op 1 november 2015 zijn er evenveel Alevitische kandidaten dan op 7 juni.

Trouwens, Kemal Kılıçdaroğlu, nationaal voorzitter van de CHP, is een Turks-Koerdische Aleviet.
De overgrote meerderheid van de Alevieten wantrouwen de AK parti en moeten niets van die partij hebben.

Alevieten hebben in 2013 massaal deelgenomen aan de Gezi Park-betogingen. De Gezi Park betogingen begon met een actie ( die begon op 28 mei 2013 ) van een 150tal ecologisten die een sit-in hielden tegen plannen om het Gezi park te kappen en er een shopping centrum te plaatsen. Na hardhandig optreden van de oproerpolitie evolueerde de sit-in in weken durende massabetogingen van honderdduizenden Turken in verschillende steden in Turkije. Wat begon als een protest om ecologische redenen monde uit in grootschalig protest tegen wat de betogers noemen het autoritaire en conservatieve beleid van de AKP-regering. Onder de betogers heel veel homo’s en transgenders , Alevieten, jongeren, seculiere vrouwen en mannen, Koerden, Kemalisten, politici van de CHP en HDP, mensenrechtenactivisten , milieu-activisten, vredesactivisten, vakbondsmilitanten, extreem-linksen en zelfs gelovige moslims en moslima’s van de anti-kapitalistische moslims.

In totaal hebben volgens de politie ongeveer 3 500 000 mensen deelgenomen aan de Gezi Park betogingen in 2013.De politie trad hard op . 7 betogers en 1 politieagent lieten het leven. De politie kreeg achteraf veel kritiek van zowel Turkse als internationale mensenrechtenorganisaties omdat ze disproportioneel optraden en zo het recht op betogen ernstig onder druk kwam te staan.

Alle betogers die om het leven kwamen door politieoptredens waren Alevieten.
 

Discriminatie van Alevieten.
 
De Alevieten eisen gelijke rechten en gelijke behandeling , waaronder onder andere erkenning op nationaal vlak van cemevi’s, de gebedsplaatsen van Alevieten, en een eerlijk deel in het budget van het Diyanet.
In Turkije zijn er 84,684 moskees, 937 cemevi’s , 350 kerken en 26 synagoges. De volledige begroting van het directoraat voor religieuze zaken is echter volledig afgestemd op de moskees van de Soennitische moslimgemeenschap in Turkije.
De Alevieten wantrouwen de AKP-regering en zijn bezorgd over een aantal beslissingen binnen de hoge raad van onderwijs begin december 2014.

De verplichte godsdienstklassen worden uitgebreid naar het volledige basisonderwijs. Godsdienstonderwijs is nu verplicht in het basisonderwijs en het secundair onderwijs. Er lag ook een voorstel klaar om godsdienstonderwijs te introduceren in het kleuteronderwijs , maar dat voorstel is weg gestemd geweest. In de plaats komen er  lesuren rond waarden en normen.

Zo zijn de Alevieten niet te spreken over het verplichte karakter van de lessen en over de inhoud van de lessen. Volgens de Alevi’s wordt er te eenzijdig gefocust op Soennitische Islam , dit terwijl er een grote diversiteit is aan levensbeschouwelijke overtuigingen in Turkije.

Op datzelfde congres lag ook een voorstel ter stemming om het Alevitisme op gelijkwaardige basis op te nemen in het curriculum van de godsdienstlessen . Dit voorstel is weggestemd.

De AK parti regering heeft dit akkoord toen geprezen.

Madımak-aanslag in Sivas.
 

Op 2 juli 2015 was het 22 jaar geleden dat het bloedbad van Sivas plaatsvond. Op 2 juli 1993 kwamen 33 Alevitische artiesten, kunstenaars en intellectuelen om het leven na een aanval van een woedende menigte bij hotel Madımak. Het hotel, waar de Alevieten waren samengekomen voor het cultuurfestival Pir Sultan Abdal, werd in brand gestoken door extremisten.

Van de extremisten die zijn opgepakt, zijn bij vonnis van 28 november 1997 door de Staatsveiligheidsrechtbank 33 daders voor hun rol in het bloedbad ter dood veroordeeld. Bij hoger vonnis van 2001 werd dit teruggebracht tot 31 daders. In 2002 werd de doodstraf afgeschaft in Turkije en werden de straffen omgezet in levenslang.

 In 2012 stelde de centrum-linkse  oppositiepartij CHP (partij van Atatürk)  een wetsvoorstel voor om verjaring uit te sluiten, zodat zij alsnog berecht konden worden. De AKP was hier niet voor te vinden. Uiteindelijk zijn 7 aangeklaagden niet veroordeeld geweest wegens verjaring van de feiten.

In de Turkse stad Sivas kwamen tienduizenden Alevieten samen om te slachtoffers te herdenken en gerechtigheid te eisen.

"Onze harten zijn vol verdriet en pijn wegens de 22ste herdenking van één van de meest gewelddadige en pijnlijkste slachtingen in de geschiedenis van Anatolië", aldus Hidayet Yıldırım, woordvoerder van Alevitische stichting Alevi Pir Sultan Abdal.

Yıldırım riep op tot gerechtigheid en berechting van de daders: de Alevieten vinden het onacceptabel dat de rechtszaak tegen een aantal verdachten is beëindigd sinds de rechtbank in 2013 oordeelde dat de zaak verjaard is. Ook vinden ze dat de burgemeester ( van de Refah partisi) van Sivas van toen onvoldoende maatregelen heeft genomen om de bestorming en in brand steken van het hotel te voorkomen.

Bij de herdenking waren ook politici aanwezig, onder wie zo'n 60 leden van de CHP, waaronder Zeynep Altıok, Şenal Sarıhan, Kemal Kılıçdaroğlu en zijn vrouw Selvi Kılıçdaroğlu. .

Ook in andere Turkse steden werden grote solidariteitsmanifestaties gehouden.

Gelijke rechten voor Alevieten , wie maakt er werk van?

Begin dit jaar (2015) startte de CHP-besturen in hun steden/gemeentes al de procedure tot lokale erkenning van de cemevi’s , de gebedsplaatsen voor Alevieten. Ondertussen hebben zo’n 100 steden/gemeentes met een CHP-burgemeester de cemevi’s , gebedshuizen voor Alevi’s , op hun grondgebied erkend.

In de honderd steden/gemeentes waar de cemevi’s op lokaal vlak zijn erkend voorziet het stads/gemeentebestuur in de betaling van de elektriciteits- en waterfactuur, logistieke ondersteuning en alle andere voordelen die moskees genieten op lokaal vlak.

Kemal Kılıçdaroğlu, nationale voorzitter van de CHP, roept de AKP-regering op om de Cemevi’s op nationaal niveau te erkennen.

Ook de pro-Koerdische HDP startte met de lokale erkenning van Cemevi's en riep de AK parti regering op het Alevitisme en de Cemevi's op nationaal vlak te erkennen en gelijk te behandelen.

Eerder dit jaar (2015) zei het hooggerechtshof in Turkije dat de AKP-regering de Cemevi’s , de gebedshuizen van Alevieten, moet vrijstellen van het betalen van de elektriciteits- , gas- en waterfactuur. Moskees, kerken en synagogen moeten die niet betalen. Cemevi’s moeten die tot op vandaag nog steeds betalen. In december 2014 oordeelde het Europese Hof van de Rechten van de Mens (EHRM) al dat Turkije discrimineert door synagogen, kerken en moskeeën wel vrij te stellen van de kosten voor elektriciteit, maar Cemevi’s niet. Cemevi’s moeten die kosten zelf betalen omdat zij niet officieel worden erkend als gebedshuizen.

Volgens de pro- AK parti-krant Sabah is de AK parti -regering al een tijdje bezig met het voorbereiden van een pakket maatregelen om de discriminatie tegenover Alevieten aan te pakken. Het is onduidelijk wat in dit pakket staat en hoever ze zijn in de bespreking hiervan binnen de regering. Verder moet worden opgemerkt dat de Sabah dit al jaren schrijft.
 


Bronnen.


Alevitische Culturele Vereniging: http://www.abkyol.nl/nl/

Hürriyet: http://www.hurriyetdailynews.com/

Sabah: http://www.dailysabah.com/
 
 



Al-Monitor:  http://al-monitor.com