zondag 29 januari 2017

Turkije onder de AKP: holebi- en transgenderrechten in Turkije anno 2017.



1.De wettelijke situatie van holebi’s en transgenders in Turkije.

Homoseksualiteit en transgender-zijn is niet verboden in Turkije. Homoseksualiteit werd tijdens  het Ottomaanse rijk in 1858 uit het strafrecht gehaald. Wanneer Mustafa Kemal Atatürk de seculiere republiek Turkije stichtte in 1923 bleef homoseksualiteit legaal. Dit was vroeger dan in tal van andere Europese landen. Holebi’s (homo’s ,lesbiennes, biseksuelen) en transgenders kunnen in Turkije sinds 1951 politiek asiel aanvragen als ze in hun land van herkomst worden vervolgd vanwege
 hun seksuele geaardheid of genderidentiteit. Sinds 1988 kunnen transgenders wettelijk van geslacht veranderen na een operatie. De leeftijd van wanneer je seks mag hebben in Turkije is voor hetero’s en homo’s hetzelfde, nl  18 jaar.



De generale staf van het Turkse leger besliste  in november 2015 in alle stilte om de vernederende procedure op basis waarvan homo’s onder de legerdienst uit kunnen komen te veranderen.  De legerdienst is verplicht in Turkije.  Je bent niet verplicht de legerdienst te doen als je ziek bent, als je een handicap hebt of als je homo bent.  Het feit dat (openlijke) homo’s per definitie worden uitgesloten, is problematisch op zich. De procedure op basis waarvan de beslissing uiteindelijk  wordt genomen is bijzonder vernederend. Om uw legerdienst niet te moeten doen, moesten homo’s een verklaring ondertekenen.  Daar bovenop moesten homo’s kunnen bewijzen dat ze homo zijn.  Dit gebeurde het beste met fotomateriaal waar de persoon in kwestie in de bottom positie te zien was.  Ook werd er vaak ook een rectaal onderzoek gedaan.

Deze procedure werd door Turkse en internationale holebi – en transgenderorganisaties en mensenrechtenorganisaties terecht zwaar bekritiseerd.  Door de hervorming van november 2015 werd deze procedure hervormt.  Het zal niet langer nodig zijn om met fotomateriaal te komen en een rectaal onderzoek te ondergaan.  Het ondertekenen van een verklaring en een gesprek met een dokter volstaat vanaf november 2015. Dit vertrekt nog steeds vanuit het idee dat homoseksualiteit een probleem is en vanuit een clichématige invulling van homoseksualiteit, toch is het volgens de Turkse LGBT (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender) -verenigingen wel degelijk een belangrijke stap voorwaarts. (1)

(1)Bron: http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/11/turkey-military-gay-rights-homosexual-picture.html

2.Dagelijks leven en discriminatie van holebi's en transgenders in Turkije.

Turkije kent een lange traditie wat betreft holebi- en transgenderorganisaties. In 2014 vierde Kaos GL, de grootste LGBT organisatie in Turkije, zijn 20-jarig bestaan. Anno 2017 zijn er  holebi – en transgenderorganisaties in Istanbul, Ankara, Izmir, Tunceli (Dersim), Antalya, Antakya, Çukurova, Kocaeli, Malatya, Mersin, Eskişehir, Adana, enz... In de grote steden zijn er tal van LGBT bars en sinds 2003 wordt er een jaarlijkse Gay Pride Parade georganiseerd in Istanbul. Sinds 2009 vindt er in Istanbul ook een jaarlijkse Transgender Pride Parade plaats. Met  ruim 110 000 deelnemers in 2014 is de LGBT Pride Parade in Istanbul uitgegroeid tot een van de grootste van Europa. Modeontwerper Cemil Ipekçi, de homoseksuele zanger Zeki Müren en de transgender zangeres Bülent Ersoy worden door zowel progressieve Turken als conservatieve Turken op handen gedragen. Betekent dit dat holebi’s en transgenders hun rechten verworven hebben in Turkije? Verre van.

Ondanks dit positief nieuws worden holebi’s en transgenders nog heel vaak geconfronteerd met discriminatie en homo – en transfobie en is er geen grondwettelijke bescherming van holebi’s en transgenders.

Voorlopig worden er door officiële instanties in Turkije geen cijfers bijgehouden van het aantal homofobe en transfobe incidenten.  In 2015 hebben de Bosporusuniversiteit en het Turkse holebi – en transgenderexpertisecentrum SPoD een bevraging gehouden onder holebi’s en transgenders naar discriminatie en homo- en transfobie.

Zo’n 46,1% van de ondervraagden zeiden dat ze discriminatie ervaren op basis van hun seksuele geaardheid of genderidentiteit. Slechts 10% van hen hebben effectief een officiële klacht ingediend. De meeste holebi’s vinden relatief gemakkelijk werk ( 62,9%), maar ongeveer 29% ervaart discriminatie op het vlak van arbeidsomstandigheden en loonpolitiek op het werk. Transgenders hebben het in Turkije veel moeilijker om werk te vinden. Sommige transgenders werken in hoogopgeleide jobs. De meeste transgenders echter ervaren  serieuze sociale uitsluiting op de arbeidsmarkt en verdienen hun boterham als sekswerker.  Vaak krijgen deze transgender sekswerkers te maken met politieagenten die – gebruikmakend van een arbitraire invulling van een moraalwet- hen meenemen naar het politiekantoor en een zware boete uitschrijven. Slechts 22,1% van de holebi’s en transgenders  zijn volledige uit de kast op het werk wat betreft  hun seksuele geaardheid of genderidentiteit . Zo’n 38,1% van de holebi’s hebben tegen minstens 1 familielid vertelt dat ze holebi zijn. Wat betreft huisvesting ervaart 6,4% van de holebi’s discriminatie. Transgenders hebben het veel moeilijker om een degelijke woning te vinden dan holebi’s. (2)

Transgenders krijgen meer met discriminatie en transfobie te maken dan holebi’s met discriminatie en homo – en bifobie. Er worden geen officiële cijfers bijgehouden van het aantal transfobe geweldplegingen. Volgens cijfermateriaal van de holebi – en transgenderverenigingen in Turkije zouden er tijdens de eerste 9 maanden van 2015 zo’n 15 zaken van transfoob geweld zijn geweest in Turkije.De  transfobe gewelddaden vonden plaats in de volgende steden en stadsdistricten: Afyon, Izmir, Istanbul, Kocaeli, Ankara en Mersin. Sinds 2008 hebben er in Turkije zeker 35  zaken van transfoob geweld met dodelijke afloop plaatsgevonden. Beide cijfers is een onderrapportering . (3)

Lang niet iedereen die slachtoffer wordt van transfoob geweld dient klacht in bij de politie en zeker niet elke dader wordt gevat, laat staan veroordeeld. Maar soms worden daders daadwerkelijk veroordeeld tot serieuze gevangenisstraffen. Op 11 juli 2013 werden drie mannen elk tot 27 jaar en 6 maanden veroordeeld voor het ontvoeren en verkrachten van een transgender sekswerker in Izmir. Tijdens het proces probeerde de advocaat van de daders de serieuze criminele feiten te minimaliseren, maar de rechter had er geen oren naar.

Hieronder een interessante documentaire over het leven van transgenders in Turkije. De documentaire toont de discriminatie en het  transfoob geweld waarmee transgenders in Turkije krijgen te maken. Maar het toont ook de positieve stappen vooruit wat betreft aanvaarding van transgenders in Turkije.



(2)Bron cijfers: http://researchturkey.org/summary-results-of-the-social-and-economic-problems-of-lesbian-gay-bisexual-and-transsexual-lgbt-individuals-in-turkey-research/ 
(3) Bron cijfers: www.kaosgl.com 

3.De geschiedenis van de LGBT-verenigingen en de LGBT Pride Week en de LGBT Pride Parades in Turkije tussen 2003 en 2014.

In Turkije bestaan er al LGBTQI (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer, Intersex) -verenigingen sinds 1994. In 2004 vierde Kaos GL, de grootste en oudste LGBT-vereniging, zijn 20-jarig bestaan.

De 2 eerste holebi – en transgenderorganisaties zijn opgericht na het gewelddadige politieoptreden tegen de eerste LGBT Pride Parade in Turkije, of een poging daartoe.

Op 2 juli 1993 zou de eerste LGBTQI Pride Parade van Turkije plaatsvinden in Beyoğlu (Istanbul). Deze eerste LGBT Pride Parade werd verboden door de gouverneur van Istanbul. Op de avond ervoor viel de politie binnen in de huizen van verschillende holebi- en transgenderrechtenactivisten. Op de dag zelf trad de politie op tegen de holebi’s en transgenders die kwamen opdagen voor de eerste LGBT Pride Parade. Begin 1994 werden de eerste 2 holebi-en transgenderorganisaties in Turkije opgericht, nl. LambdaIstanbul in Istanbul en Kaos GL in Ankara. (4)

22 jaar later zijn er holebi- en transgenderorganisaties in in Istanbul, Ankara, Izmir, Antakya, Antalya, Dersim, Diyarbakır, Kars, Kocaeli, Malatya, Mersin, Adana, Eskişehir, Gaziantep, çukurcova, enz....Je hebt ook  holebi – en transgenderorganisaties aan universiteiten in Turkije. Eèn van hen, Club gökkuşağı, is officieel erkend door de Bilgi universiteit in Istanbul.

Sinds 1994 zijn er verschillende zaken aangespannen om bepaalde LGBT-organisaties te sluiten. In de meeste gevallen is de rechtbank daar nooit op ingegaan.

In 2005 kreeg Kaos GL door de Turkse overheid een officieel erkenning als een NGO in Turkije.
De eerste LGBTQI Pride Week in Turkije vond plaats in Istanbul in 1992, maar het duurde tot 2003 tot de eerste LGBTQI Pride Parade kon plaatsvinden, 10 jaar na de eerste poging in 1993. Ongeveer 35 mensen namen toen deel aan de eerste LGBT Pride Parade. Sindsdien is het aantal deelnemers sterk gestegen. In 2011 betoogde ongeveer 15 000 holebi’s en transgenders op de Istiklal Caddesi in Istanbul voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders in Turkije.

Op zondag 30 juni 2013 vond de 11de LGBT Pride Parade plaats in district Beyoğlu (Istanbul). Ongeveer 100 000 holebi’s, transgenders en Gezi Park-betogers betoogden op de Istiklal Caddesi voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders, vrijheid en meer democratie.  In 2013 waren er ook kleinere LGBTQI Pride Parades in Izmir en Antalya.

Beelden van de grote LGBTQI Pride Parade 2013 in Istanbul:




Op zondag 29 Juni 2014 vond in Istanbul de 12de LGBTQI Pride Parade plaats. Het was de eerste die plaatsvond tijdens de Ramadan. Ongeveer 110 000 holebi’s, transgenders en mensenrechtenactivisten betoogden die dag voor gelijke rechten voor holebi’s, transgenders en sekswerkers. Deze grootste LGBTQI Pride Parade ooit in de geschiedenis van Turkije was de perfecte afsluiter van de 22ste LGBT Pride Week, een week vol met activiteiten rond het LGBTQI-thema.

Beelden van de grote LGBT Pride Parade 2014 in Istanbul:



(4) Bron: http://lgbtinewsturkey.com/2014/12/12/the-banned-pride-parade-of-93/ 

4.Holebi’s en transgenders en de Gezi Park-betogingen.




In 2013 werd de AKP-regering geconfronteerd met de grootste anti-regeringsbetogingen sinds vele jaren.  De massabetogingen over heel Turkije ging de geschiedenis in als de Gezi Park-betogingen. Alles begon op 28 mei in het Gezi Park, een park vlakbij Taksim Meydanı (het Taksimplein) in Istanbul. Het Gezi Park is èèn van de laatste groene plekken in het centrum van de stad Istanbul. Op 28 mei begonnen een 100tal ecologisten een sit-inactie tegen een plan om het Gezi Park te kappen. Er zou en er moest een shoppingcentrum en een moskee komen op de plek waar het Gezi Park en Taksimplein is. Het Taksimplein is enorm belangrijk voor het seculiere gedeelte van de Turkse bevolking en het Taksimplein was in het verleden een belangrijke ontmoetingsplaats voor linkse betogingen.

In de ochtend van 31 mei 2013  trad de oproerpolitie bijzonder hard op tegen de kamperende betogers in het Gezi Park.  De politie zette traangas  en pepperspray in om de betogers uiteen te drijven.  Verschillende tenten van de betogers werden achteraf in brand gestoken. Het politieoptreden zorgde voor een schokgolf in Turkije.

Na het hardhandig optreden van de oproerpolitie evolueerde de sit-in in 2 weken durende massabetogingen van honderdduizenden Turken in verschillende steden in Turkije. Wat begon als een protest om ecologische redenen monde uit in grootschalig protest tegen het autoritaire en conservatieve beleid van de AKP-regering  en Recep Tayyip Erdoğan. Onder de betogers veel homo's en transgenders , alevieten, jongeren, seculiere vrouwen en mannen, Koerden, kemalisten, politici van de centrum-linkse CHP en de pro-Koerdische HDP, mensenrechtenactivisten , milieuactivisten, vredesactivisten, vakbondsmilitanten, extreem-linkse activisten en zelfs devoot gelovige moslims en moslima’s van de anti-kapitalistische moslims.

In totaal hebben volgens de politie ongeveer 3 500 000 mensen deelgenomen aan de Gezi Park-betogingen in 2013.De politie trad hard op. 11 mensen lieten het leven. De politie kreeg  veel kritiek van zowel Turkse als internationale mensenrechtenorganisaties omdat ze disproportioneel optraden, zich schuldig maakte aan politiegeweld en zo het recht op betogen ernstig schonden.
De strijd voor vrijheid en gelijke rechten was een belangrijke reden waarom holebi’s en transgenders massaal deelnamen aan de Gezi Park-betogingen.  Maar er was nog een andere reden.

Overdag is het Gezi Park een leuke plek om even te ontsnappen aan de drukte van Istanbul. ’s Avonds krijg het een heel andere bestemming. ’s Avonds wordt er in sommige delen van het park gecruist. Homomannen ontmoeten er elkaar voor een one-night-stand.

Tijdens de Gezi Park-betogingen hebben verschillende holebi – en transgendergroepen actief genetwerkt met andere groepen die deelnamen aan de Gezi Park-betogingen. Zo hebben ze niet alleen interessante relaties opgebouwd, maar hebben ze ook vooroordelen kunnen wegwerken bij bepaalde groepen.

5.De LGBT Pride Week en LGBT Pride Parades 2015.

Op zondag 14 juni 2015 vonden er LGBTQI Pride Parades plaats in Izmir, Mersin en Denizli.
Op zondag 21 juni 2015 vond de 6de Transgender Pride Parade plaats in Istanbul’s Beyoğlu, dit als afsluiter van de 6de Transgender Pride Week.

Deze 6de editie van de Transgender Pride Parade had een beetje een moeilijke start.Op hetzelfde ogenblik vond halverwege de Istiklal Caddesi, de grote luxueuze winkelstraat van district Beyoğlu (Istanbul), een andere betoging plaats. De politie was bezig met het optreden tegen deze anti-regeringsbetogers. Hierdoor kreeg de organisatoren niet direct toestemming van de politie om te beginnen met hun jaarlijkse Transgender Pride Parade.

Na onderhandeling met de politie kregen de organisatoren dan toch groen licht voor de betoging. Ruim 10 000 holebi’s en transgenders stapte  van het Taksimplein naar het Tünelplein. Op het Tünelplein werden verschillende speeches gegeven die de AKP-regering opriep werk te maken van gelijke rechten voor holebi’s en transgenders.

In 2015 vond de 23ste LGBTQI Pride Week plaats in Istanbul.  De slotactiviteit was zoals alle 12 vorige jaren ook dit jaar de grote LGBTQI Pride Parade. Net zoals het jaar voordien werd nu ook weer zeker 100 000 deelnemers verwacht.  Wat een fantastische slotactiviteit moest worden, draaide in 2015 anders uit.

Op 28 juni 2015  rond 16u30 verzamelde vele duizenden holebi’s en transgenders op het Taksimplein in Istanbul. Het plan was net zoals de 12 vorige jaren om te betogen op de grote winkelstraat Istiklal Caddesi.

Net voor de start van de LGBTQI Pride Parade werd de Parade 2015 opeens verboden door Vasip Şahin, de gouverneur van Istanbul. De oproerpolitie zette het waterkanon in om de vele duizenden holebi’s, transgenders en mensenrechtenactivisten te verdrijven van het Taksimplein.



Vele duizenden van hen liepen de Istiklal Caddesi op.  Aangekomen op de grote winkelstraat begonnen duizenden holebi’s, transgenders en parlementsleden van de seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP en de pro-Koerdische oppositiepartij HDP te betogen richting het Tünelplein.
Op een bepaald moment probeerden verschillende parlementsleden van de kemalistische centrum-linkse  CHP en de pro-Koerdische HDP  de politie tegen te houden door hand in hand de doorgang te blokkeren.



Op een bepaald moment kroop Mahmut Tanal, parlementslid van de centrum-linkse oppositiepartij CHP, op een waterkanon om het tegen te houden.



Op verschillende plekken op en nabij de Istiklal Caddesi zette de politie traangas, waterkanon en rubberkogels in tegen betogende holebi’s en transgenders. Ondanks het politieoptreden bleven vele  holebi’s en transgenders betogen.

Op het Tünelplein hebben holebi’s en transgenders en parlementsleden van de CHP en de HDP een toespraak gehouden die het politieoptreden zwaar veroordeelden.

‘s Avonds begaven ze zich zoals altijd naar de vele holebibars in Istanbul om te fuiven.  Het feit dat ze ondanks het politieoptreden bleven betogen en achteraf gingen fuiven, toont hoe vastberaden de holebi – en transgendergemeenschap in Turkije is om blijven te vechten voor acceptatie en gelijke rechten.



Op 2 juli 2015 hebben advocaten en militanten van de LGBTQI Pride Week groep bij de Çağlayan rechtbank in Istanbul klacht neergelegd tegen Sebahattin Öztürk ( minister van binnenlandse zaken),  Vasip Şahin ( gouverneur van Istanbul) en  Selami Altınok (hoofd vn de politie in Istanbul) voor hun rol in het ongrondwettelijke gewelddadige politieoptreden tegen de 13de LGBTQI Pride Parade in Istanbul. In december 2015 raakte bekend dat gouverneur  Vasip Şahin een verzoek tot onderzoek van holebi – en transgenderorganisaties naar het politieoptreden tegen de 13de LGBTQI Pride Parade heeft afgewezen.

6.Holebi’s  en transgenders en de parlementsverkiezingen van juni 2015 en november 2015.

Tijdens de verkiezingscampagne voorafgaand aan de verkiezingsdag op 7 juni 2015 hebben LGBT organisaties actief campagne gevoerd rond gelijke rechten en gelijke behandeling van holebi’s en transgenders.  Holebi – en transgenderorganisatie SPoD LGBTI formuleerde een uitgebreid eisenplatform en trok daarmee naar politici op de lijsten van alle 4 partijen in het parlement om hen te vragen dit eisenplatform te ondertekenen.

Zo’n 57 kandidaten ondertekende het eisenplatform.  Al deze kandidaten kwamen van 2 partijen: de kemalistische  centrum-linkse oppositiepartij CHP (de partij van Atatürk) en de pro-Koerdische linkse oppositiepartij HDP.  Geen enkele kandidaat van de regerende conservatieve AKP en van de rechts-nationalistische oppositiepartij MHP ondertekende het eisenplatform.

Op 7 juni 2015 verloor de steeds autoritairder en conservatiever wordende AKP zijn meerderheid in het parlement.  Tijdens de verkiezingen kreeg de regerende  AKP  40,86 % (een verlies van  8,94 %), de kemalistische oppositiepartij CHP 24,96% ( kleine daling van 1,02%), de pro-Koerdische oppositiepartij HDP 13,12% ( een stijging van  6,52%) en de rechts-nationalistische oppositiepartij  MHP 16,29%( stijging van  3,28%).

De  AKP kreeg de rekening gepresenteerd voor zijn steeds autoritairder en conservatiever  beleid en verloor voor de eerste keer in 13 jaar  de meerderheid in het parlement.  De AKP moest de macht delen en op zoek gaan naar een coalitiepartner.  Deze gesprekken verliepen zeer moeizaam.  Na verschillende tussenkomsten van president Recep Tayyip Erdoğan (AKP) mislukte de gesprekken en werden vervroegde parlementsverkiezingen onvermijdelijk.

De periode van 08 juni tot de vervroegde verkiezingen van 01 november was een bijzonder woelige periode die gekenmerkt werd door steeds verdere polarisatie in de samenleving, het opschorten van de vredesgesprekken tussen de AKP-regering en de PKK en verschillende bomaanslagen door de PKK en IS, dit in verschillende Turkse steden. De vervroegde parlementsverkiezingen vonden plaats in een waar angstklimaat.

Op 1 november 2016 slaagde de regerende conservatieve AKP er wel in een meerderheid in het parlement te halen en het verlies van de verkiezingen op 7 juni ongedaan te maken.  De uiteindelijke verkiezingsresultaten waren: AKP  49,4 % (stijging van meer dan 8 % tegenover  7 juni), de seculiere centrumlinkse CHP 25,38% (zeer lichte stijging van  0,42% tegenover  7 juni), de pro-Koerdische HDP 10,7% (verlies van ongeveer  2%), de rechtse ultranationalistische  MHP 11,93%( een verlies van meer dan 4%).

14 politici van de CHP en 2 politici van de HDP die het eisenplatform van de holebi – en transgenderorganisatie SPoD LGBTI ondertekenden, raakte verkozen als parlementslid.

7.LGBTQI prides 2016 in Turkije. 

Na het hardhandig politieoptreden tegen de 13de LGBTQI Pride Parade in Istanbul vorig jaar was het onzeker of de Pride Parades in 2016 konden plaatsvinden.  De grote sociale onrust, het stijgend aantal bomaanslagen en het groeiend conservatisme bij een bepaald deel van de Turkse samenleving zorgde ervoor dat de vrijheden en verworvenheden van de holebi – en transgendergemeenschap in Turkije onder druk kwamen te staan.


Op zaterdag 04/06/2016 om 19u zou de 4de LGBTQI (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer, Intersex) Pride Parade plaatsvinden in Izmir. Op 03/06/2016 schrapte de gouverneur de toestemming voor de Pride Parade van de politie van Izmir  en de Pride Parade werd dit jaar verboden. Volgens de uitleg van de gouverneur zouden er zich mogelijks terroristen mengen onder de manifestanten die mogelijks terroristische daden zouden plegen. Ondanks dit verbod kwamen op 4 juni toch honderden holebi's en transgenders samen om te protesteren voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders. (5)

Ook op 5 juni 2016 hebben honderden holebi’s en transgenders de 2de LGBTQI Pride Parade gehouden in Mersin. Een kleurrijke optocht trok door de straten van de stad Mersin. De 2de LGBTQI Pride Parade was de slotactiviteit van de 2de LGBTQI Pride Week in Mersin. De LGBTQI Pride Parade vond plaats zonder enig probleem.



Op zondag 19/06/2016  vond in de Turkse stad Samsun de 3de LGBTQI Pride Parade plaats. Honderden holebi’s en transgenders stapten door de straten van Samsun en eisten gelijke rechten voor holebi’s en transgenders. De Pride vond plaats zonder problemen.



Ook in 2016 werden de Transgender Pride Parade en de LGBTQI Pride Parade in Istanbul verboden door de gouverneur.

De gouverneur van Istanbul gebruikte de geuite bedreigingen van  2 radicale groepen om geen toestemming te geven voor de 7de Transgender Pride Parade op 19 juni en de LGBTQI  Pride Parade op 26 juni in het stadscentrum van Istanbul.

Eerst uitte de obscure groep Anatolische moslimjongeren (MAG) bedreigingen en riep op om te verzamelen om de 2 Pride Parades te voorkomen. Daags later riep  Alperen Ocakları, de extreem-rechtse jongerenorganisatie van de BBP, op om de 2 Pride Parades te voorkomen met wat dan ook mochten ze plaatsvinden. Beide groepen vinden het onaanvaardbaar dat de LGBTQI Pride Parades plaatsvinden  tijden de Ramadan. De oproep van zowel de Anatolische moslimjongeren (MAG) en de Alperen Ocakları zorgden voor een storm van protest. (6)

Holebi – en transgenderorganisaties in Turkije diende klacht in wegens het aanzetten tot haat en geweld, wat strafbaar is in Turkije.  Verschillende parlementsleden van de centrum-linkse oppositiepartij CHP ( de partij van Atatürk)  hebben de oproepen tot haat en geweld heel streng veroordeeld en zullen de klacht opvolgen. Selin Sayek Böke, nationaal ondervoorzitster van de CHP, omschreef  de groepen als mafiagroepen. CHP-parlementslid Zeynep Altıok riep de autoriteiten op om veiligheidsmaatregelen te nemen zodat de Pride Parades kunnen doorgaan.

In plaats van de groepen die de bedreigingen uitte aan te pakken, werden met het verbod de grondrechten van mensen in Turkije met de voeten getreden. Ondanks het verbod kwamen op de 19de als de 26ste juni tientallen holebi’s en transgenders op straat om te betogen en een persconferentie te houden.  De politie trad echter hardhandig op.

Hieronder een filmpje over de de Pride dag (26 juni):




(5) Bron:https://lgbtinewsturkey.com/2016/06/03/governor-bans-izmir-pride/ 
(6) Bron: http://kaosgl.com/page.php?id=21896 

8.De moord op transgenderactiviste Hande Kader.

Op 12 augustus 2016  werd in Istanbul het verbrande lichaam teruggevonden van transgender sekswerker en transgenderactiviste Hande Kader.Ze was het laatst gezien iets meer dan een week voor 12 augustus toen ze in een auto stapte van een klant. Sindsdien werd er niets meer van haar gehoord.  De vermoorde Hande werd terug gevonden in de Istanbulse wijk Zekeriyaköy.

De gruwelijke moord op de transgenderrechtenactiviste zorgde voor heel wat opschudding in Turkije. Hande Kader werd in 2015 een held in de holebi – en transgendergemeenschap in Turkije. Op 28 juni 2015, toen de oproerpolitie onverwacht traangas en rubberkogels inzette tijdens de LGBTQI Pride Parade, hield Hande Kader een sit-in om te protesteren tegen het politieoptreden.

Holebi’s ( homo, lesbienne en biseksueel)  en transgenders in Turkije vrezen een conservative backlash na de mislukte militaire coup van 15-16 juli 2016.

Op 21 augustus 2016 kwamen honderden holebi’s, transgenders en vrouwenrechtenactivisten samen op het Tünelplein in district Beyoğlu (Istanbul) voor een manifestatie tegen homo – en transfobie, dit naar aanleiding van de gruwelijke moord op transgender sekswerker Hande Kader. Naast toespraken van vertegenwoordigers van de LGBT ( Lesbian, Gay, Bisexual , Transgender)- organisaties hebben parlementsleden Sezgin Tanrıkulu (kemalistische centrum-linkse oppositiepartij CHP) en Filiz Kerestecioğlu ( pro-Koerdische oppositiepartij HDP) ook toespraken gehouden. De moord op Hande Kader werd sterk veroordeeld en er werd gepleit voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders. De manifestatie vond plaats zonder enig probleem. (7)



Een paar dagen voor de manifestatie hadden politici van de kemalistische centrum-linkse CHP en vertegenwoordigers van verschillende holebi - en transgenderorganisaties een gezamenlijke persconferentie gehouden in het parlementsgebouw om deze moord en homo - en transfobie in het algemeen in Turkije te veroordelen. (8)

(7)Bron: http://kaosgl.com/page.php?id=22127 
(8)Bron:https://www.youtube.com/watch?v=nFxqu-oqpTY 


9.De politieke partijen en hun standpunten en beleidswerk rond gelijke rechten voor holebi’s en transgenders. 

De 4 politieke partijen vertegenwoordigd in het Turkse parlement zijn de volgende:

AKP ( Adalet ve Kalkınma Partisi ): islamitisch, nationalistisch, conservatief, rechts,  neoliberaal.
CHP ( Cumhuriyet Halk Partisi): streng seculier, centrum-links, sociaal-democratisch, nationalistisch.
HDP ( Halkların Demokratik Partisi ): Pro-Koerdisch, seculier, links, Koerdisch-nationalistisch.
MHP ( Milliyetçi Hareket Partisi ): uiterst-rechts, ultranationalistisch, conservatief, autoritair.

Belangrijke opmerking: seculier en streng seculier zijn staat in Turkije niet noodzakelijk gelijk met atheïst zijn.  De meeste seculieren in Turkije zeggen van zichzelf dat ze gelovig zijn.  Het aantal atheïsten wordt op 3% geschat, al zal dit een onderschatting zijn. De seculieren zijn voor een duidelijke en strenge scheiding tussen religie en staat/politiek.

CHP.

De laatste jaren heeft de seculiere centrum-linkse CHP zowel op gemeentelijk vlak alsook op nationaal vlak heel wat initiatieven genomen inzake gelijke rechten en gelijke behandeling voor holebi’s en transgenders.  Een overzicht:

12 januari 2012: op 12 januari 2012 zaten vertegenwoordigers van de  holebi- en transgenderorganisaties Kaos GL en Pembe Hayat  samen met 8 parlementsleden van  de kemalistische  centrum-linkse CHP.  De deelnemende parlementsleden waren Aylin Nazlıaka, Rıza Türmen, Şafak Pavey, Sena Kalel, Aykan Erdemir, Sedef Küçük, Binnaz Toprak en Ayşe Danışoğlu. Tijdens de vergadering werd stilgestaan bij de problemen die holebi’s en transgenders ervaren in Turkije en bij beleidsvoorstellen ter bestrijding van homo – en transfobie.  De CHP-parlementsleden spraken hun volledige steun uit voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders in Turkije. (9)

Op 15 februari 2013 diende CHP-parlementslid Binnaz Toprak een voorstel tot parlementair onderzoek in naar de discriminatie en sociale uitsluiting die holebi’s en transgenders ervaren op de verschillende levensdomeinen.  Na het onderzoek zouden er voorstellen geformuleerd worden om homo- en transfobie aan te pakken.  Het voorstel werd door 59 parlementsleden van de CHP ondertekend.  De regerende AKP negeerde het voorstel en uitte homofobe retoriek . (10)

Juni 2013: In juni 2013 diende de pro-Koerdische oppositiepartij HDP een wetsvoorstel in om holebi’s en transgenders grondwettelijke bescherming te geven.  De seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP steunde dit voorstel.  De regerende AKP negeerde dit voorstel echter.

November 2013: Op 22 november 2013 vond er een ontmoeting plaats tussen vertegenwoordigers van het holebi – en transgenderexpertisecentrum SpoD en het LGBT Platform en Kemal Kılıçdaroğlu en  Gürsel Tekin, respectievelijk nationaal voorzitter en ondervoorzitter van de CHP. Ook CHP-parlementslid  Melda Onur was aanwezig. Tijdens de ontmoeting werd er uitgebreid in dialoog gegaan over sociale uitsluiting de holebi’s en transgenders in Turkije ervaren op verschillende levensdomeinen.  Verder werd ook besproken hoe holebi’s en transgenders politiek actief kunnen worden. De voorzitter en ondervoorzitter verklaarden dat ze holebi – en transgenderkandidaten op hun lijsten zullen zetten en dat de bezorgdheden en eisen opgenomen zijn in de verschillende programma’s van de partij. (11)

Maart 2014: Op 30 maart 2014 vonden de  gemeenteraadsverkiezingen plaats in Turkije.  De CHP had verschillende openlijke holebi-kandidaten op hun lijsten in Istanbul staan, waaronder onder andere Sedef Çakmak (Istanbul’s district Beşiktaş), Boysan Yakar (Istanbul’s district Şişli) and Çelik Özdemir (Istanbul’s district Beyoğlu).  Toen raakte echter niemand verkozen als gemeenteraadslid. Later ( 03 maart 2015) zou  Sedef Çakmak benoemd worden tot gemeenteraadslid. (12)

Oktober 2014: Hayri Inönü (CHP), burgemeester van Istanbul’s district Şişli, nam samen het districtsbestuur  in oktober 2014 het initiatief tot gratis medische dienstverlening voor holebi en transgenders.  Er worden onder andere gratis SOA-testen aangeboden.  Mensen kunnen – indien ze dit wensen- anoniem blijven en een nickname opgeven. (13)

November 2014: Op 20 november hielden parlementsleden  Binnaz Toprak en  Aykan Erdemir ( beiden CHP)  samen met vertegenwoordigers van verschillende holebi -en  transgenderorganisaties een persconferentie in het Turkse parlement  en veroordeelden sterk transfoob geweld.  Ze vroegen maatregelen ter bestrijding van transfobie.  De persconferentie gebeurde naar aanleiding van de jaarlijkse International Transgender Day of Remembrance.  In Istanbul’s districts Beşiktaş en Şişli (beiden met een districtsburgemeester van de  CHP) vonden er manifestaties plaats om aandacht te vragen voor de uitsluiting die transgenders ervaren. (14)

Op 03 maart 2015 legde Sedef  Çakmak de eed af als eerste openlijke lesbische gemeenteraadslid ooit in Turkije.  Ze zetelt als gemeenteraadslid voor de kemalistische centrum-linkse CHP in de districtsraad van Istanbul’s district Beşiktaş. Daarvoor werkte ze als beleidsadviseur inzake holebi – en transgenderthema’s voor het kabinet van Murat Hazinedar ( CHP), burgemeester van Istanbul’s district Beşiktaş. (15)



07 april 2015: De seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP wil een centrum voor sociale inclusie oprichten. CHP- parlementslid en mensenrechtenadvocaat Sezgin Tanrıkulu heeft hiertoe een voorstel ingediend in het parlement.  Het centrum zou samen met sociale organisaties een 5-jarenplan ontwikkelen en uitrollen om de discriminatie die holebi’s en transgenders, alevieten, vrouwen, Koerden, mensen met een beperking, enz,….ervaren op de verschillende levensdomeinen krachtdadig aan te pakken.  Er was echter geen meerderheid in het parlement voor dit voorstel. (16)

17 mei 2015:  Naar aanleiding van IDAHOT ( International Day Against Homophobia and Transphobia) organiseerde de CHP en LGBT-organisaties  SPoD LGBTI en Mecliste LGBTI samen een infostand in hartje Istanbul.  Ze vroegen voorbijgangers om het eisenplatform van de holebi- en transgenderorganisaties te ondertekenen.



Juni 2015: In het verkiezingsprogramma van de CHP kunnen we lezen dat de partij werk zal maken van gelijke rechten voor holebi’s en transgenders.

Juni 2015: Tijdens de verkiezingscampagne voorafgaand aan de verkiezingsdag op 7 juni hebben LGBT organisaties actief campagne gevoerd rond gelijke rechten en gelijke behandeling van holebi’s en transgenders.  Holebi – en transgenderorganisatie SPoD LGBTI formuleerde een uitgebreid eisenplatform en trok daarmee naar politici op de lijsten van alle 4 partijen in het parlement om hen te vragen dit eisenplatform te ondertekenen. Zo’n 57 kandidaten ondertekende het eisenplatform.  Al deze kandidaten kwamen van 2 partijen: de seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP en de pro-Koerdische oppositiepartij HDP. (17)

28 juni 2015: Zoals alle vorige jaren waren CHP-politici aanwezig op de LGBT Pride Parade in Istanbul. In tegenstelling tot de 12 vorige edities trad de oproerpolitie hardhandig op tegen duizenden deelnemers. Parlementsleden van de CHP en HDP werkten samen om zoveel mogelijk hardhandig politieoptreden te voorkomen ( zie hoofdstuk “De LGBT Pride Week en LGBT Pride Parade 2015.”)

Op 1 juli 2015 diende de  CHP een voorstel in ter oprichting van een parlementaire onderzoekscommissie rond holebi en transgenderthema’s.  De commissie zou de discriminatie die holebi’s en transgenders vervaren op de verschillende levensdomeinen in kaart brengen en beleidsvoorstellen ter verbetering voorstellen en uitwerken. Het voorstel werd ondertekend door 47 parlementsleden van de CHP.  De AKP blokte het voorstel af.

Tijdens de vervroegde parlementsverkiezingen van 1 november 2015 raakten 14 politici van de seculiere centrum-linkse CHP die het eisenplatform van de holebi – en transgenderorganisatie SPoD LGBTI ondertekenden verkozen als parlementslid. De  14 parlementsleden in kwestie zijn: Aylin Nazlıaka (Ankara), Selin Sayek Böke (Izmir), Zeynep Altıok (Izmir), Musa Çam (Izmir), Oğuz Kaan Salıcı (Istanbul), İlhan Cihaner (Istanbul), Aykut Erdoğdu (Istanbul), Dursun Çiçek (Istanbul), Selina Doğan (Istanbul), Şafak Pavey (Istanbul), Enis Berberoğlu (Istanbul), Sezgin Tanrıkulu (Istanbul), Didem Engin (Istanbul) and Onursal Adıgüzel (Istanbul). (18)

Op 22 oktober 2015 kondigde Hayri İnönü (CHP), de districtsburgemeester van Istanbul's district Şişli, tijdens een persconferentie de opening aan van een centrum voor sociale gelijkheid.  Dit centrum zal via participatieve beleidswerk werken rond gelijke rechten en gelijke behandeling van holebi’s en transgenders, alevieten, vrouwen, mensen met een beperking, enz.. Het centrum werd opgericht met de medewerking van onder andere holebi – en transgenderorganisaties. (19)

Juni 2016: In 2016 werden de Transgender Pride Parade (op 19/06/2016)  en de LGBTQI (Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, Queer, Intersex) Pride Parade (op 26/06/2016) in Istanbul verboden door de gouverneur nadat 2 radicale groepen bedreigingen hadden geuit. De CHP veroordeelde het verbod en riep de AKP-regering op veiligheidsmaatregelen te nemen zodat de Pride Parades toch konden plaatsvinden.  De AKP weigerde dit.

Op 21 augustus 2016 kwamen honderden holebi’s, transgenders en vrouwenrechtenactivisten samen op het Tünelplein in Istanbul’s district Beyoğlu voor een manifestatie tegen homo – en transfobie, dit naar aanleiding van de gruwelijke moord op transgender sekswerker Hande Kader. Naast toespraken van vertegenwoordigers van de LGBT ( Lesbian, Gay, Bisexual , Transgender)- organisaties hebben parlementsleden Sezgin Tanrıkulu ( kemalistische centrum-linkse CHP) en Filiz Kerestecioğlu ( pro-Koerdische HDP) ook toespraken gehouden. De moord op Hande Kader werd sterk veroordeeld en er werd gepleit voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders. De manifestatie vond plaats zonder enig probleem.Een paar dagen voor de manifestatie hadden politici van de kemalistische centrumlinkse CHP ( de partij van Atatürk ) en vertegenwoordigers van verschillende holebi - en transgenderorganisaties een gezamenlijke persconferentie gehouden in het parlementsgebouw om deze moord en homo - en transfobie in het algemeen in Turkije te veroordelen.

(9) Bron: http://kaosgl.com/page.php?id=10491 
(10) Bron: http://kaosgl.com/page.php?id=13501  , http://www.hurriyetdailynews.com/main-opposition-urges-protection-of-lgbts-ruling-party-calls-them-immoral.aspx?pageID=517&nID=47860&NewsCatID=339 (11) http://kaosgl.com/page.php?id=15237                                                                        
(12) http://bianet.org/english/gender/152845-lgbti-pre-candidates-run-for-municipal-assemblies 
(13)http://www.hurriyetdailynews.com/istanbul-district-municipality-to-provide-anonymous-and-free-health-service-for-lgbts.aspx?pageID=238&nid=73051&NewsCatID=339                               
(14) https://lgbtinewsturkey.com/2014/11/27/trans-activists-at-the-turkish-parliament-all-parties-should-consider-lgbti-rights/                                                                                                                  (15)https://lgbtinewsturkey.com/2015/03/02/lgbti-activist-sedef-cakmak-is-now-a-municipal-assembly-member/ , http://kaosgl.com/page.php?id=18869                                                                     
(16)http://kaosgl.com/page.php?id=19132                                                                                            
(17) https://lgbtinewsturkey.com/2015/06/04/57-candidates-for-parliament-promise-to-protect-lgbti-rights/                 
(18)https://lgbtinewsturkey.com/2015/11/03/list-of-lgbti-rights-pledgers-chosen-for-parliament-in-turkeys-november-1-elections/                                                                                                                 
(19)https://lgbtinewsturkey.com/tag/social-equality-unit/                                                                        
(20)http://kaosgl.com/page.php?id=22127 ,  https://www.youtube.com/watch?v=nFxqu-oqpTY 
   

AKP.

Het verschil tussen de seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP en de regerende  conservatieve AKP wat betreft holebi – en transgenderrechten is groot, heel groot.  De AKP neemt een vrij conservatieve houding in als het gaat over gelijke rechten voor holebi’s en transgenders. Een overzicht:

2002: In de aanloop van de parlementsverkiezingen beantwoorde Recep Tayyip Erdoğan van de pas opgerichte AKP tijdens een TV-programma vragen uit het publiek.  Op een bepaald moment stelde een student de vraag aan  Erdoğan wat hij vindt van gelijke rechten voor homo’s. In zijn antwoord zegt  Erdoğan dat homo’s wettelijke bescherming moeten krijgen wat betreft hun rechten.  (21)

2004: Toenmalig minister van justitie Cemil Çiçek  (AKP) schrapt de term seksuele geaardheid uit het voorstel tot verandering van het strafrechtelijk wetboek. De term seksuele geaardheid stond in het ontwerp na lang druk uitoefenen door holebi – en transgenderorganisaties en vrouwenorganisaties.  Mocht het geïmplementeerd worden dan zouden LGBT’s een duidelijke wet hebben waarop ze zich kunnen beroepen in geval van homo –, bi-  en transfobie. Minister Cemil Çiçek  (AKP) vond een extra vermelding niet nodig.  Hij beweerde immers dat dit al gedekt was door de bescherming tegen discriminatie op basis van gender. (22)

2010: Op 07 maart 2010 maakte minister van familiezaken Aliye Kavaf (AKP) zich schuldig aan het uiten van bijzonder homofobe uitspraken: “ Homoseksualiteit is een disfunctie, een ziekte. Het heeft behandeling nodig. Ik ben tegen het homohuwelijk.  Wij zijn niet van plan hiervoor een voorstel in te dienen.  Er is gewoonweg geen nood aan. Niemand vraagt ernaar.  Ik ontken niet dat er homo’s zijn in Turkije.  Er is inderdaad zo een fenomeen in ons land. “ (23)

Op 15 februari 2013 diende CHP-parlementslid Binnaz Toprak een voorstel tot parlementair onderzoek in naar de discriminatie en sociale uitsluiting die holebi’s en transgenders ervaren op de verschillende levensdomeinen.  Na het onderzoek zouden er voorstellen geformuleerd worden om homo- en transfobie aan te pakken.  Het voorstel werd door 59 parlementsleden van de CHP ondertekend.  De regerende AKP negeerde het voorstel en uitte homofobe retoriek .

Juni 2013: In juni 2013 dient de pro-Koerdische oppositiepartij HDP een wetsvoorstel in om holebi’s en transgenders grondwettelijke bescherming te geven.  De seculiere centrumlinkse oppositiepartij CHP steunde dit voorstel.  De regerende AKP negeerde dit voorstel echter.

15 oktober 2013: Politica Fatma Bostan Ünsal (AKP),  èèn van 64 grondleggers van de AKP, maakte als èèn van de weinigen bij de AKP een openbare uitspraak voor  holebi- en transgenderrechten: “De wet rond haatmisdrijven moet ook holebi's en transgenders beschermen.  Het zijn zij die het meeste te maken krijgen met haatmisdrijven.  We moeten dit ernstig nemen.  Je mag je ogen niet sluiten voor deze realiteit.  Je kunt homoseksualiteit niet goedkeuren, maar je moet altijd blijven praten met hen. We zullen samen met hen werken en eten.  En als ze willen ook bidden.” (24)

November 2014: Op 20 en 21 november 2014 namen AKP-parlementslid  Nursuna Memecan en CHP-parlementslid  Binnaz Toprak deel aan een congres over gelijke rechten voor minderheidsgroepen , waaronder holebi’s en transgenders.  Het congres vond plaats in Albanië.  Daags na het congres werden de 2 parlementsleden zwaar aangevallen door de islamistische krant Milli Gazete, een krant die gelinkt is aan de soenitische Millî Görüş en de AKP.  AKP-parlementslid  Nursuna Memecan  en CHP-parlementslid  Binnaz Toprak counterde de haatretoriek met een pleidooi voor gelijke rechten. (25)

2015: Op een vraag van CHP-parlementslid Mahmut Tanal rond arbeidsmarktbeleid  wat betreft holebi’s en transgenders, zei minister van arbeid en sociale bescherming Faruk çelik  het volgende: “De tewerkstellingsmaatregelen die mijn ministerie neemt zal ondersteuning bieden voor vrouwen, mensen met een handicap, jongeren, Roma-mensen, nieuwkomers, ex-gedetineerden en seizoensarbeiders.  “ Mahmut Tanal (CHP) merkte op dat holebi’s en transgenders geen ondersteuning krijgen door dit beleid. (26)

17 mei 2015: Op 17 mei 2015 vond een grote betoging van vele honderden holebi – en transgenderrechtenactivisten plaats in de Turkse hoofdstad Ankara, dit naar aanleiding van IDAHOT ( International Day Against Homophobia and Transphobia). Op weg naar het Sakaryaplein in Ankara bekladde betogers een poster van eerste minister Ahmet Davutoğlu (AKP). Bovenaan de poster stond ‘ Zij praten, wij doen’.  De Holebi – en transgenderrechtenactivisten schreven/spoten het volgende op de poster ‘ Wij dagen u uit om homofobie aan te pakken’. Deze reactie kwam er nadat de AKP niets vermelde over holebi – en transgenderrechten in hun programma voor de parlementsverkiezingen van zondag 07 juni 2015.



Juni 2015: Tijdens de verkiezingscampagne voorafgaand aan de verkiezingsdag op 7 juni hebben LGBT-organisaties actief campagne gevoerd rond gelijke rechten en gelijke behandeling van holebi’s en transgenders.  Holebi – en transgenderorganisatie SPoD LGBTI formuleerde een uitgebreid eisenplatform en trok daarmee naar politici op de lijsten van alle 4 partijen in het parlement om hen te vragen dit eisenplatform te ondertekenen. Zo’n 57 kandidaten ondertekende het eisenplatform.  Al deze kandidaten kwamen van 2 partijen: de centrum-linkse oppositiepartij CHP ( de partij van Atatürk) en de pro-Koerdische oppositiepartij HDP.  Ook parlementsleden van de regerende AKP en de rechts-nationalistische oppositiepartij MHP werden gecontacteerd.  Geen enkel parlementslid van de AKP en MHP ondertekende de eisen. (27)

Juni 2015: In de aanloop van de parlementsverkiezingen van 07 juni 2015 kwam de AKP naar buiten met een glossy boekje.  Daarin schreef de AKP dat ze een bijzonder verdraagzame partij is en een verdraagzaam en progressief beleid voeren. Als voorbeeld staat in het boekje dat er in 2014 een grote LGBT Pride Parade plaatsvond in Istanbul tijdens de Ramadan-maand. De eerste grote LGBT Pride Parade in Istanbul na de verkiezingen van 07 juni 2015 werd last-minute verboden door de gouverneur en werd hardhandig uiteen geslagen. Tot zo ver de verdraagzaamheid. (28)

18 februari 2016: Tijdens een vergadering van een commissievergadering rond gelijke rechten voor mannen en vrouwen deed AKP-parlementslid  Ayşe Doğan bijzonder homofobe uitspraken.  Ze noemde homoseksualiteit èèn van de grootste bedreigingen voor onze samenleving. Ze deed die schokkende uitspraak als antwoord op een vraag van CHP-parlementslid Candan Yüceer. (29)

April 2016: In april 2016 is er door de AKP-regering een agentschap opgericht dat oplossingen moet aanreiken voor minderheidsgroepen in de Turkse samenleving die discriminatie en uitsluiting ervaren.  Het agentschap  zou bovendien een coördinerende rol opnemen bij de eventuele uitvoering van die maatregelen.  Ondanks serieus aandringen van verschillende parlementsleden van de seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP en de pro-Koerdische oppositiepartij HDP om de bestrijding van discriminatie van holebi’s en transgenders op te nemen in de taakomschrijving van het agentschap, besloot de AKP-regering om dit niet te doen.  De bestrijding van homo – en transfobie behoort dus jammer genoeg niet tot de taakomschrijving van het agentschap, wat tot protest leidde van holebi – en transgenderorganisaties en de CHP en HDP. (30)

Juni 2016: Ook in 2016 werden de Transgender Pride Parade (op 19/06/2016)  en de LGBTQI Pride Parade (op 26/06/2016) in Istanbul verboden door de gouverneur nadat 2 radicale groepen bedreigingen hadden geuit. De CHP veroordeelde het verbod en riep de AKP-regering op veiligheidsmaatregelen te nemen zodat de Pride Parades toch konden plaatsvinden.  De AKP weigerde dit.

(21) http://kaosgl.com/page.php?id=11479                                                                                                
(22) https://lgbtinewsturkey.com/2015/09/26/the-akps-lgbti-history-from-2001-2015/                            
(23) http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=8216homosexuality-is-a-disease8217-says-minister-2010-03-07                                                                                                    
(24) http://kaosgl.com/page.php?id=15010                                                                                               
 (25) http://kaosgl.com/page.php?id=18051                                                                                       
(26) https://lgbtinewsturkey.com/2015/09/26/the-akps-lgbti-history-from-2001-2015/                            
(27) http://kaosgl.com/page.php?id=19507                                                                                                
(28) https://lgbtinewsturkey.com/2015/06/04/57-candidates-for-parliament-promise-to-protect-lgbti-rights/                        
(29) http://kaosgl.com/page.php?id=21136                                                                                                
(30)  http://kaosgl.com/page.php?id=21146 

HDP.

De pro-Koerdische linkse partij HDP is naast de kemalistische centrum-linkse CHP de 2de partij die opkomt voor gelijke rechten van holebi’s en transgenders in Turkije.  Een overzicht van de initiatieven van de HDP aangaande dit thema:

Juni 2013: In juni 2013 diende de pro-Koerdische oppositiepartij HDP een wetsvoorstel in om holebi’s en transgenders grondwettelijke bescherming te geven.  De seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP steunt dit voorstel.  De regerende AKP  en de MHP negeerde dit voorstel echter.

Maart 2014: Op 30 maart 2014 vonden de  gemeenteraadsverkiezingen plaats in Turkije.  De pro-Koerdische partij HDP had verschillende openlijke holebi-kandidaten op hun lijsten in Istanbul staan, waaronder onder andere Asya Elmas, Şevval Kılıç, Ebru Kırancı. Toen raakte echter niemand verkozen als gemeenteraadslid, al was het wel een belangrijke stap voor holebi – en transgenderrechten. (31)

Augustus 2014: Tijdens de presidentiële verkiezingscampagne in 2014 heeft de HDP-kandidaat Selahattin Demirtaş in verschillende interviews gezegd volop te willen gaan voor holebi- en transgenderrechten als hij verkozen wordt als president.  (32)

Februari 2015: Ertugrul Kurkçu, parlementslid van de pro-Koerdische oppositiepartij HDP, diende een motie in om minister van werk Faruk Celik (AKP) te ondervragen over welke maatregelen hij gaat nemen om de uitsluiting van holebi’s en transgenders    op de arbeidsmarkt aan te pakken.  Uit een parlementaire vraag van CHP-parlementslid Mahmut Tanal in november 2014 bleek al dat de minister niet te springen stond om maatregelen te nemen. (33)

Maart 2015: Barış Sulu raakte in maart 2015 verkozen als kandidaat op de kandidatenlijst van de HDP in kiesdistrict Eskişehir.  Hiermee was hij de eerste openlijke homoseksuele kandidaat voor het nationale parlement.  Hij raakte echter niet verkozen tot parlementslid.  Toch was dit een belangrijke stap. (34)

April 2015: In het partijprogramma van de HDP voor de verkiezingen van 07 juni 2015 staat heel duidelijk dat de HDP gaat voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders:  “Door het heteroseksisme, de homofobie en transfobie aan te pakken willen we ervoor zorgen dat holebi’s en transgenders een waardig leven kunnen opbouwen.  Er moet werk gemaakt worden van participatieve besluitvormingsorganen waar LGBT’s een volwaardige plek hebben”. (35)

Juni 2015: Tijdens de verkiezingscampagne voorafgaand aan de verkiezingsdag op 7 juni hebben LGBT-organisaties actief campagne gevoerd rond gelijke rechten en gelijke behandeling van holebi’s en transgenders.  Holebi – en transgenderorganisatie SPoD LGBTI formuleerde een uitgebreid eisenplatform en trok daarmee naar politici op de lijsten van alle 4 partijen in het parlement om hen te vragen dit eisenplatform te ondertekenen. Zo’n 57 kandidaten ondertekende het eisenplatform.  Al deze kandidaten kwamen van 2 partijen: de seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP (de partij van Atatürk) en de pro-Koerdische oppositiepartij HDP. (36)

28 juni 2015: Zoals alle vorige jaren waren HDP-politici aanwezig op de LGBT Pride Parade in Istanbul. In tegenstelling tot de 12 vorige edities trad de oproerpolitie hardhandig op tegen de tienduizenden deelnemers. Parlementsleden van de CHP en HDP werkten samen om zoveel mogelijk hardhandig politieoptreden te voorkomen ( zie hoofdstuk “De LGBT Pride Week en LGBT Pride Parade 2015.”)

Tijdens de vervroegde parlementsverkiezingen van 1 november 2015 raakten 2 politici van de HDP die het eisenplatform van de holebi – en transgenderorganisatie SPoD LGBTI ondertekenden, verkozen als parlementslid. De 2  parlementsleden in kwestie van de HDP zijn: Erdal Ataş (Istanbul), Filiz Kerestecioğlu (Istanbul).  (37)

Op 21 augustus 2016 kwamen honderden holebi’s, transgenders en vrouwenrechtenactivisten samen op het Tünelplein in Istanbul’s district Beyoğlu voor een manifestatie tegen homo – en transfobie, dit naar aanleiding van de gruwelijke moord op transgender sekswerker Hande Kader. Naast toespraken van vertegenwoordigers van de LGBT ( Lesbian, Gay, Bisexual , Transgender)- organisaties hebben parlementsleden Sezgin Tanrıkulu ( kemalistische centrum-linkse oppositiepartij CHP) en Filiz Kerestecioğlu ( pro-Koerdische oppositiepartij HDP) toespraken gehouden. De moord op Hande Kader werd sterk veroordeeld en er werd gepleit voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders. De manifestatie vond plaats zonder enig probleem.  (38)

(31) http://bianet.org/english/gender/152845-lgbti-pre-candidates-run-for-municipal-assemblies    
(32) http://kaosgl.com/page.php?id=17221                                                                                                
(33) http://kaosgl.com/page.php?id=18751                                                                                                
(34) http://kaosgl.org/page.php?id=19141                                                                                                 
 (35) http://kaosgl.com/page.php?id=19240                                                                                               
(36) https://lgbtinewsturkey.com/2015/06/04/57-candidates-for-parliament-promise-to-protect-lgbti-rights/                        
(37) https://lgbtinewsturkey.com/2015/11/03/list-of-lgbti-rights-pledgers-chosen-for-parliament-in-turkeys-november-1-elections/                                                                                                                    
(38) http://kaosgl.com/page.php? id=22127   

MHP. 

Net als de regerende AKP neemt de rechts-nationalistische partij MHP een vrij conservatieve houding in als het gaat over gelijke rechten voor holebi’s en transgenders in Turkije.

September 2012: in september 2012 hebben vertegenwoordigers van de LGBT -organisatie Kaos GL een gesprek gehad met MHP-parlementslid Ruhsar Demirel, die lid is van de parlementaire commissie voor gelijke kansen voor mannen en vrouwen. Gespreksonderwerp was de vaak moeilijke situatie van transgenders in Turkije.  Achter de meeting sprak  MHP-parlementslid Ruhsar Demirel haar steun uit voor rechten voor transgenders. (39)

Juni 2013: In juni 2013 diende de pro-Koerdische oppositiepartij HDP een wetsvoorstel in om holebi’s en transgenders grondwettelijke bescherming te geven.  De seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP steunde dit voorstel.  De regerende AKP  en de MHP negeerde dit voorstel echter.

Tijdens de verkiezingscampagne voorafgaand aan de verkiezingsdag op 7 juni hebben LGBT organisaties actief campagne gevoerd rond gelijke rechten en gelijke behandeling van holebi’s en transgenders.  Holebi – en transgenderorganisatie SPoD LGBTI formuleerde een uitgebreid eisenplatform en trok daarmee naar politici op de lijsten van alle 4 partijen in het parlement om hen te vragen dit eisenplatform te ondertekenen. Zo’n 57 kandidaten ondertekende het eisenplatform.  Al deze kandidaten kwamen van 2 partijen: de seculiere centrum-linkse oppositiepartij CHP ( de partij van Atatürk) en de pro-Koerdische oppositiepartij HDP.  Ook parlementsleden van de regerende AKP en de rechts-nationalistische oppositiepartij MHP werden gecontacteerd.  Geen enkel parlementslid van de AKP en MHP ondertekende de eisen. (40)

(39) http://kaosgl.com/page.php?id=12312                                                                                                
(40) http://kaosgl.com/page.php?id=19507  

10.Hoe moet het nu verder?  

Sinds 1993, toen de eerste poging werd gedaan tot een Gay Pride Parade, zijn er veel belangrijke stappen gezet voor het garanderen van de vrijheden en gelijke kansen voor holebi’s  en transgenders. In 2004 werd Kaos GL, de oudste holebi – en transgenderorganisatie, opgericht.  Sindsdien zijn er nog 46 andere LGBT -organisaties opgericht in diverse Turkse steden. (41)

De jaarlijkse LGBT ( Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender) Pride Parade in Istanbul is tussen 2003 en 2014 uitgegroeid tot een van de grootse van Europa.  In 2013 en 2014  namen ruim 110 000 mensen deel aan de Pride Parades in Istanbul.  Ook in andere Turkse steden  zoals Izmir, Antalya, Mersin, Denizli en Samsun.  De linkse oppositiepartijen CHP en HDP hebben tal van initiatieven genomen op nationaal niveau om gelijke rechten voor holebi’s en transgenders te bewerkstelligen.  Jammer genoeg werden deze telkens afgeblokt door de AKP en de MHP.  Op lokaal vlak maakt de CHP werk van holebi – en transgendervriendelijk beleid in diverse stadsdistricten van Istanbul.  Het aantal Turken dat zegt geen probleem te hebben met een buurman/buurvrouw dat homo of transgender is steeg tot bijna 20%, een opvallende stijging tegenover 10 jaar geleden.

Tot 2015.  Toen gebeurde er iets dat maar weinigen zagen aankomen: de politie trad totaal onverwacht hardhandig op tegen de 13de LGBT pride Parade in Istanbul nadat de gouverneur de Parade last-minute had verboden.  De oproerpolitie zette traangas en het waterkanon in tegen vele duizenden holebi – en transgenders.

Dat de 13de LGBT Pride Parade last-minute werd verboden  omdat ze plaatsvond tijdens de Ramadan, is bijna zo goed als zeker.  Conservatieve Turken konden mogelijks geschokt raken door de parade en konden misschien geweld gebruiken. Het werd echter nooit officieel bevestigd.

De Parade in 2015 was echter niet de eerste Pride dat plaatsvond tijdens de Ramadan.  In 2014 vonden de jaarlijkse Transgender Pride Parade en de 12de LGBT Pride Parade in Istanbul ook plaats tijdens de Ramadan en dit zonder enig probleem.

Belangrijk om hier te onderstrepen is dat het de politie was die in 2015 optrad tegen de Pride Parade, niet de mensen in de straat.  Dit wilt natuurlijk niet zeggen dat elke persoon in Istanbul de Parade goedkeurde.

2016 was een bijzonder woelig jaar.  De polarisatie in de Turkse samenleving werd dieper, er vonden verschillende zware terreuraanslagen plaats (door IS/Daesh en PKK/TAK),er vond  een (mislukte) militaire coup (op 15-16 juli 2016) plaats en een presidentiële coup ( = de massale zuiveringen) die nog steeds gaande is.

In 2016 zouden de  jaarlijkse Transgender Pride Parade in Istanbul en de LGBT Pride Parades in diverse Turkse steden plaatsvinden in een context van verdere polarisatie, een stijgend aantal terreuraanslagen, een politieke machtsstrijd en het regeringsbeleid dat steeds conservatiever en autoritairder werd.

Als snel werd duidelijk dat de meeste verboden werden.  Op 03/06/2016 schrapte de gouverneur van Izmir de toestemming voor de jaarlijkse Pride Parade van de politie van Izmir. Volgens de uitleg van de gouverneur zouden er zich mogelijks terroristen mengen onder de manifestanten om mogelijks terroristische daden te plegen. Ondanks dit verbod kwamen op 4 juni 2016 toch honderden holebi’s en transgenders samen in Izmir om te protesteren voor gelijke rechten voor holebi’s en transgenders, dit zonder enig probleem.

Op 5 juni 2016 de 2de LGBT Pride Parade plaats in Mersin ( MHP-burgemeester)   Op zondag 19/06/2016 heeft in de Turkse stad Samsun (AKP-burgemeester) de 3de LGBT ( Lesbian, Gay , Bisexual, Transgender) Pride Parade plaatsgevonden. Beide Prides hebben plaatsgevonden zonder problemen.

Ook in 2016 werden de Transgender Pride Parade en de LGBTQI Pride Parade in Istanbul verboden door de gouverneur. Deze keer nadat 2 radicale groepen gedreigd hadden met geweld tegen de Pride Parades mochten ze plaatsvinden.   In plaats van de groepen die de bedreigingen uitte aan te pakken, werd met het verbod de  grondrechten van mensen in Turkije met de voeten getreden.

Tijdens 2016 werd de holebi – en transgendergemeenschap verschillende keren opgeschrikt door zwaar homo – en transfoob geweld, verschillende met dodelijke afloop.  De LGBT-organisaties en de partijen CHP en HDP trokken aan de alarmbel.  Ze spraken van een sterk groeiend conservatisme in Turkije dat verworven vrijheden van bepaalde groepen en de seculiere levensstijl steeds meer onder druk zet.

De laatste jaren voert de regerende conservatieve AKP-regering steeds meer een openlijke religieuze social engineeringspolitiek dat gebaseerd is op een conservatieve  interpretatie van de (soenitische) islam en die top-down wordt opgelegd. Bij deze religieuze politiek hoort een conservatieve gezinspolitiek die de klassieke rollenpatronen promoot en waar geen plek is voor een open gesprek over seksualiteitsbeleving, laat staan homoseksualiteit en transgender-zijn.  Dit zette bovendien bepaalde maatregelen van de AKP die de positie van vrouwen versterkte opnieuw serieus onder druk. Deze conservatieve gezinspolitiek bestendigd de dwingende heteronormativiteit en de klassieke rollenpatronen en genderidentiteit.

Ondanks de seculiere grondwet werd de overheid onder de AKP  religieuzer.  Of de gehele bevolking ook religieuzer werd/wordt is zeker niet noodzakelijk zo. Door het AKP-beleid trad religie – van nooit weggeweest- meer en openlijker op de voorgrond in de samenleving. De religieuze social engineeringspolitiek van de laatste jaren zorgde ervoor dat een deel van het conservatieve gedeelte van de bevolking steeds conservatiever en intoleranter werd. Religieuze (soenitische)  groeperingen, waarvan sommige met een bedenkelijke reputatie, kregen door het AKP-beleid meer ruimte en gebruiken die ruimte volop om zich openlijk te profileren. De AKP-regering ondersteunt deze oerconservatieve religieuze groepen en een paar van hen worden betrokken bij het vormgeven van het onderwijs in private scholen.

Aan de andere kant wordt een deel van het (streng) seculiere gedeelte van de bevolking steeds seculierder. Verder is het atheïsme in de opmars in Turkije, vooral onder alevieten.  Er zijn dus 2 bewegingen gaande.  Uit een groot onderzoek in 2014 blijkt trouwens dat ongeveer 88% van de Turken ( dus ook een deel van de AKP-achterban) voor het behoud van de seculiere grondwet zijn, al  verschilt men wel van mening hoe dit secularisme in de praktijk moet worden gebracht.   Alleen, het  streng seculiere gedeelte van de Turkse bevolking kreunt onder de conservatieve politiek van de AKP-regering.  Hun vrijheden komen meer en meer onder druk te staan. Seculier-progressieve middenveldorganisaties worden steeds meer tegengewerkt, geïntimideerd en aangepakt door de AKP-regering, het gerecht ( dat onder invloed staat van de AKP-regering) en de pro-AKP-media.  Kritiek uiten op het beleid van de AKP-regering en Recep Tayyip Erdoğan wordt steeds minder geduld.

Het is in die verontrustende context dat we het optreden van de politie tegen de LGBT Pride Parades moeten zien. Hoe het nu verder moet is onzeker. Toch kunnen we de situatie niet zien als een conflict tussen de seculieren/kemalisten (en atheïst) en holebi's en transgenders vs. de gelovige moslims.  De meeste seculiere Turken en holebi's en transgenders zien zichzelf ook als gelovig. Wat echter verschilt is wat de rol van geloof mag zijn in de samenleving en de politiek. De meeste seculieren/kemalisten zijn niet tegen religie maar wel fel tegen het gebruik van religie voor politiek machtsverwerving. De seculieren zijn voor een duidelijke en strenge scheiding tussen religie en staat/politiek.

Er is nog steeds een sterke dwingende heteronormativiteit aanwezig in Turkije dat bestendigd wordt door de conservatieve gezinspolitiek van de AKP-regering. Deze dwingende heteronormativiteit, heterosksisme en de klassieke rollenpatronen maakt dat homoseksualiteit, biseksualiteit en transgender-zijn moeilijk bespreekbaar is binnen bepaalde delen van de Turkse samenleving. Toch worden er traag maar zeker belangrijke stappen vooruit gezet. Dit door het harde werk van de LGBT-vereningingen, vrouwenrechtenorganisaties en de partijen CHP en HDP.

De Holebi – en transgenderrechtenorganisaties blijven actief aan beleidsbeïnvloeding doen via diverse vormen van sociale actie.  Ook blijven ze tal van activiteiten organiseren, zoals het  jaarlijkse Queer festival in Istanbul en Ankara.

Op 12 januari 2017 startte de 6de editie van jaarlijkse Queer festival van holebi- en transgenderorganisatie Pembe Hayat in Istanbul en Ankara. Tijdens het Queer festival wordt er via films, documentaires, workshops en tentoonstellingen stil gestaan bij het leven van homo’s, lesbiennes, biseksuelen, transgenders, queers en interseksen in Turkije. Tussen 12 tot en met 19 januari vond het festival plaats in Istanbul. Tussen 27 en 29 januari in Ankara.

Of in de toekomst nog überhaupt democratische politieke besluitvorming ( wat noodzakelijk is voor het bewerkstelligen van gelijke rechten voor holebi’s en transgenders) op nationaal niveau zal sterk afhangen van wat de uitkomst zal zijn van het referendum over het presidentieel systeem.  Met het controversiële voorstel van Erdoğan wordt heel veel macht gelegd bij 1 persoon, nl de president (nu Erdoğan). De macht van het parlement wordt bijna volledig uitgehold. De rechterlijke macht wordt verder gepolitiseerd. Democratische besluitvorming wordt afgeschaft. Met andere woorden, de implementatie van dit systeem zou neerkomen op de afbraak van de parlementaire democratie en het afschaffen van de scheiding der machten. De kemalistische centrum-linkse oppositiepartij CHP en de pro-Koerdische oppositiepartij HDP zijn sterk tegen dit voorstel.

Kiest de meerderheid van de Turken voor een presidentieel systeem dat de parlementaire democratie en de scheiding der machten ( of wat er nog van overblijft) compleet uitholt en nog meer macht legt bij 1 persoon of geeft de meerderheid  een krachtig signaal dat er meer democratie moet komen. We weten het waarschijnlijk in de eerste helft van april 2017.

Turkije heeft meer dan ooit nood aan meer democratie. Er is meer dan ooit nood aan een democratisch en seculier Turkije dat respect heeft voor ieders levensbeschouwelijke overtuiging ( alevitisch moslim, atheïst, soenitische moslim, christen, Jood, enz)...Voor een democratisch Turkije waar alevieten, homo’s en transgenders, vrouwen, Koerden en alle andere minderheidsgroepen gelijke rechten hebben en gelijk behandeld worden. Er is meer dan ooit nood aan  een democratisch Turkije waar via participatieve besluitvorming werk wordt gemaakt van krachtgerichte armoedebestrijding, een ecologische economie een sterk sociaal beleid dat niet discrimineert, een sterk onderwijs gebaseerd op wetenschap en kritisch denken, enz.. Er is meer dan ooit nood aan een democratisch Turkije democratisch dat kritische sociale organisaties als een partner ziet en niet als landverraders.

Turkije heeft dus meer dan ooit een moedige politiek nodig die bruggen slaat in plaats van verder  polariseert.   Turkije heeft nood aan moedige beslissingen die ingaan tegen de verdeeldheid.
We kunnen alleen maar hopen dat hier zo snel mogelijk werk van zal gemaakt worden.  Of dit snel zal gebeuren is echter nog maar de vraag. Maar ooit zal het gebeuren.

(41) https://lgbtinewsturkey.com/list-of-lgbti-organizations-in-turkey/



Volgende artikel in de reeks: Turkije onder de AKP: het presidentieel systeem, het einde van de democratie?
Het 4de artikel in de reeks: Turkije onder de AKP: gelijke rechten voor alevieten, wie maakt er werk van? 

 1ste artikel in deze reeks: Turkije onder de AKP: de 15-16 juli staatsgreep tegen de AKP -regeringhttp://joecology.blogspot.be/search/label/Turkije%20onder%20de%20AKP