In het Vlaams regeerakkoord van de partijen N-VA , CD&V en Open VLD kunnen we lezen dat ze de gratis KWh elektriciteit en de gratis hoeveelheid water willen afschaffen.
De gratis KWh elektriciteit maakt deel uit van de sociale openbare dienstverplichtingen ( sociale maatregelen ) op de energiemarkt. Sinds 1996, met onder andere de implementatie van de lokale adviescommissie ( LAC) , nam de Vlaamse overheid initiatieven in de strijd tegen energiearmoede.
Later, na de liberalisering van de energiemarkt in 2003 heeft de Vlaamse regering in verschillende stappen verder gezorgd voor een sociaal vangnet: de sociaal openbare dienstverplichtingen.
• Gratis kWh elektriciteit en gratis hoeveelheid gas.
• Sociale maximumprijs en statuut beschermde klant.
• Procedure wanbetaling.
• Afsluiting en Lokale Adviescommissie (LAC)
• De budgetmeter
• Schuldafbouw in de budgetmeter.
• Minimale levering van aardgas bij de aardgasbudgetmeter tijdens de winter.
• 10 ampère minimale levering elektriciteit.
• Winterperiode waarin niet mag afgesloten worden.
Meer informatie over de sociale openbare dienstverplichtingen vind je via deze link :
Bij nutsvoorziening water zijn veel minder sociale maatregelen voorzien .
De Vlaamse regering stelt dat gratis niet bestaat . Dat is voor hen redenen genoeg om het af te schaffen. Ze gaan hier echter voorbij aan een aantal zaken .
De Vlaamse regering zegt dat ze een aantal bijkomende structurele maatregelen gaan nemen tegen energiearmoede, al blijft het onduidelijk wat dit gaat zijn , hoeveel budget hiervoor gaat vrijgemaakt worden en hoe het geïmplementeerd gaat worden. Bovendien hebben die aangekondigde maatregelen vooral betrekking op verwarming. Voor mensen die verwarmen op elektriciteit kan dit een verbetering inhouden , voor anderen echter niet.
De N-VA heeft voorspelt dat ze dit wilde doen .
Op zondag 01/12/2013 zat Liesbeth Homans ( N-VA) in de studio van de 7de dag . Het asociale karakter van de N-VA werd heel snel duidelijk.
Liesbeth Homans ( N-VA) verklaarde geen voorstander te zijn van een BTW-verlaging op elektriciteit , maar wilde niet direct zeggen hoe N-VA de elektriciteitsfactuur wil laten dalen. Na herhaaldelijk vragen door de moderator werd het duidelijk. N-VA wil de elektriciteitsfactuur laten dalen door het nemen van structurele maatregelen en wil snoeien in de sociaal openbare dienstverplichtingen ( sociale maatregelen) op de elektriciteitsmarkt. Dit heeft ze toen in bedekte termen gezegd en in het verleden al verscheidende keren openlijk gezegd. Bovendien staat dit ook in een dossier van de N-VA aangaande het thema energie. Volgens Homans ( N-VA) verzwaart dit ( de sociale openbare dienstverplichtingen) behoorlijk de elektriciteitsfactuur.
Hier neemt Homans een loopje met de werkelijkheid. Zoals Homans ongetwijfeld weet bestaat de totale elektriciteitsfactuur uit een aantal elementen : (1) de eigenlijke prijs elektriciteit die de commerciële energieleverancier of de netwerkbeheerder aanrekent (2) Heffingen door de netwerkbeheerders ( onderhoud netwerk, heffingen pensioenlasten medewerkers netwerkbeheerders, financiering sociale openbare dienstverplichtingen , groene stroomcertificaten , financiering beleid rationeel energieverbruik, enz) . (3) Heffingen door Fluxis/Elia . (4) Federale heffingen ( nucleair fonds, financiering CREG, financiering sociaal fonds, sociale klanten, enz.) . (5) Heffing BTW.
Als we kijken naar de kost van de sociale openbare dienstverplichtingen , dan stellen we vast dat de totale kost van de sociale openbare dienstverlening ( sociale maatregelen) slechts 3 tot 5 % is van het bedrag dat de netwerkbeheerders aanrekenen.
Stellen dat de sociale maatregelen een van de grote redenen is dat de elektriciteitsfactuur zo hoog is , klopt dus niet.
Energiearmoede , een stijgend probleem.
We staan er amper bij stil, maar tegenwoordig hebben we voor letterlijk alles energie nodig. “ Levenscomfort komt tegenwoordig grotendeels uit het stopcontact” , schrijft
socioloog Dirk Geldof in zijn boek “We consumeren ons kapot “. We vinden het zo vanzelfsprekend dat we soms vergeten dat niet alle mensen gelijke toegang hebben tot nutsvoorzieningen elektriciteit, gas en water .
Een groeiend aantal mensen kunnen hun facturen bij de commerciële elektriciteitsleverancier niet meer betalen en moeten een afbetalingsplan aanvragen. Zo’n 106 178 gezinnen gingen in 2012 een afbetalingsplan aan bij hun commerciële energieleveranciers. Vaak zijn de afbetalingsplannen niet haalbaar , waardoor mensen geconfronteerd worden met de stopzetting van hun contract.
Door sociale uitsluiting vinden ze vaak moeilijk een nieuwe commerciële energieleverancier en komen ze bij de netwerkbeheerder terecht. In 2012 kregen 80.571 gezinnen hun elektriciteit van de netbeheerder geleverd.
Ook bij de netwerkbeheerders voor elektriciteit vragen meer en meer mensen een afbetalingsplan aan, zo’n 27 381 betalingsplannen in 2012. Wanneer mensen bij de netwerkbeheerder hun afbetalingsplan niet kunnen nakomen, worden ze geconfronteerd met de plaatsing van een budgetmeter voor elektriciteit.
Eind 2012 waren er 44 039 budgetmeters voor elektriciteit actief in Vlaanderen . Dit is een opvallende stijging tegenover eind 2010 toen er 41 200 budgetmeters voor elektriciteit waren. Ook de prijs van elektriciteit en gas bij een budgetmeter ligt hoger dan de gemiddelde prijs op de commerciële energiemarkt. Als je uw budgetmeter voor elektriciteit niet kunt opladen en je hebt uw noodkrediet opgebruikt dan kom je op een 10 ampère levering terecht. 10 ampère is onvoldoende om een leven te kunnen leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid.
De distributienetbeheerder kan een dossier voor de lokale adviescommissie ( LAC ) brengen met de vraag om een afnemer af te sluiten van gas of elektriciteit. Wat elektriciteit betreft werden in 2012 zo’n 31 567 dossiers naar de LAC doorgestuurd, 26 948 dossiers werden effectief behandeld. Bij de meeste gevallen werd er beslist om niet volledig af te sluiten.
Bron cijfers : participatief beleidsproject ‘ Energie en Armoede’ van Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie i.s.m. verenigingen waar armen het woord nemen.
Meer lezen over energiearmoede :
http://joecology.blogspot.be/2013/11/energiearmoede-in-vlaanderen-2013-een.html
Ik ben ook niet direct voorstander van een BTW-verlaging , maar om heel andere redenen:
http://joecology.blogspot.be/2013/11/betaalbaarheid-elektriciteitsfactuur.html
Waterarmoede , een sterk groeiend probleem.
Water is levensnoodzakelijk. Iedereen heeft water nodig om te drinken, om eten klaar te maken, voor je kleren te wassen, om jezelf te kunnen wassen, enz….
Meer en meer mensen in België ervaren sociale uitsluitingen op het vlak van toegang tot nutsvoorziening water. Een groeiend aantal mensen hebben problemen met het betalen van hun 3 maandelijkse voorschotfacturen en hun eindfacturen. Meer en meer mensen moeten een afbetalingsplan aanvragen.
Ook de Lokale AdviesCommissies ( LAC) zien het aantal zaken voor water stijgen. Tijdens de periode 2006-2009 werden er in Vlaanderen in totaal 21.547 vragen tot afsluiting gesteld aan Lokale AdviesCommissies.
In Leuven kwamen er in 2010 zo’n 218 dossiers met betrekking tot water voor het LAC . Dit is een forse stijging tegenover 2009 toen er 119 dossiers voor het LAC kwamen.
Verder is in Vlaanderen een duidelijke stijging waar te nemen betreffende het aantal huishoudelijke afnemers die werden afgesloten van nutsvoorziening water.
In 2009 werden 791 gezinnen afgesloten. In 2010 waren dat 2362 gezinnen. In 2011 waren er dit 4 497. In 2012 nam het aantal huishoudens die werden afgesloten verder toe. In heel Vlaanderen werden in 2012 ongeveer 5073 huishoudens afgesloten van het openbaar waterdistributienetwerk omdat ze de rekening niet konden betalen : 1589 afsluitingen in Antwerpen, 69 afsluitingen in Leuven, 69 afsluitingen in Kortrijk, 68 afsluitingen in Oostende, 55 afsluitingen in Gent, 45 afsluitingen in Mechelen, 38 afsluitingen in Turnhout, 35 afsluitingen in Roeselare , 20 afsluitingen in St-Niklaas, 18 afsluitingen in Brugge, 9 afsluitingen in Aalst, 7 afsluitingen in Genk , enz. Een duidelijke stijging tegenover 2011.
Bron cijfers:
www.vlaams-netwerk-armoede.be
Oorzaken energie – en waterarmoede.
Energie – en waterarmoede is een complexe problematiek dat zit ingebed in een bredere armoedesituatie.
Mensen in armoede ervaren sociale uitsluitingen met structurele oorzaken op de levensdomeinen huisvesting en energie en water , inkomen en tewerkstelling, maatschappelijke dienstverlening, onderwijs, gezondheidszorg, enz….
Hierdoor hebben mensen in armoede een inkomen ( hetzij uit werk of een sociale uitkering ) dat zich onder de Europese armoedegrens bevindt. Door deze onzekere inkomenssituatie moeten mensen onderaan de sociale ladder vaak pijnlijke keuzes maken en worden ze geconfronteerd met de opbouw van overlevingsschulden ( huur, elektriciteit , verwarming, gezondheidszorg, …) Ook mensen met een inkomen net boven de Europese armoedegrens hebben meer en meer problemen met de betaling van de facturen voor huur , elektriciteit, gas, water,enz.
Een groeiend aantal mensen kunnen hun facturen bij de commerciële energieleverancier niet meer betalen of moeilijk betalen en moeten een afbetalingsplan aanvragen. De commerciële energieleveranciers mogen eenzijdig beslissen of ze een afbetalingsplan toestaan en mogen ook zelf het maandelijkse afbetalingsbedrag kiezen. Dit zorgt vaak voor onrealistische afbetalingsplannen.
Door de onzekere inkomenssituatie , de sociale uitsluiting en de complexiteit van een leven in armoede moeten mensen soms moeilijke keuzes maken en kunnen ze niet altijd het afgesproken afbetalingsplan nakomen. Als huishoudelijke afnemers hun afbetalingsplan niet nakomen, dan mogen commerciële energieleveranciers het contract stopzetten .
Door sociale uitsluiting vinden huishoudelijke afnemers vaak moeilijk een nieuwe commerciële energieleverancier en komen ze bij de netwerkbeheerder terecht , waar de prijs hoger ligt dan de gemiddelde prijs op de commerciële energiemarkt. Ook bij de netwerkbeheerders voor elektriciteit en gas vragen meer en meer mensen een afbetalingsplan aan. Wanneer mensen bij de netwerkbeheerder hun afbetalingsplannen niet kunnen nakomen worden ze geconfronteerd met de plaatsing van een budgetmeter voor elektriciteit en/of aardgas.
Voor mensen (in armoede) die verwarmen via elektriciteit is huisvesting een grote oorzaak van energiearmoede.
Maatschappelijk kwetsbare mensen wonen in sociale woningen of private huurwoningen die tot het onderste segment van de private huurmarkt behoren. Deze woningen ( vooral op de private huurmarkt) vertonen vaak structurele gebreken op het gebied van woonkwaliteit. De structurele gebreken die kunnen voorkomen zijn : groezelige en slecht verlichte gangen, te kleine huisvesting, versleten raamwerk, enkel glas, slecht sluitende vensters , tochtende vensters , rottend raamwerk, vochtplekken , schimmel op muren, het binnen sijpelen van water via het plafond/dak als het regent,slechte isolatie, elektrocutiegevaar, gevaar voor CO-vergiftiging, enz…….
Deze structurele tekorten op het gebied van woonkwaliteit zorgen ervoor dat het meer energie vraagt om de ruimtes warm te krijgen.
Mensen in armoede wonen vaak in wooneenheden waar er verwarmt wordt op elektriciteit , wat de elektriciteitsfactuur enorm doet oplopen.
Bovendien zitten we met een degressieve tarifering : hoe meer je verbruikt , hoe minder je voor een kWh elektriciteit betaalt. Mensen in armoede moeten noodgedwongen veel energie gebruiken omdat ze heel vaak, vooral op de private huurmarkt , in woningen wonen die structurele gebreken vertonen op het gebied van woonkwaliteit en verwarmen ook met elektriciteit. Maar de echte grote verbruikers zijn de mensen helemaal bovenaan de sociale ladder. Zij verbruiken het meeste energie. Cijfermateriaal van de VREG toont dit heel duidelijk aan. Of anders gezegd : de echte grootverbruikers, de rijken, betalen minder per kWh elektriciteit dan mensen in armoede en de middenklassers . Qua Mattheüseffect kan dit tellen.
Op het vlak van water zijn er eerder beperkte sociale maatregelen.
Wil je meer lezen over de oorzaken van energiearmoede:
http://joecology.blogspot.be/2013/11/armoede-in-belgie-2013-de-budgetmeter.html
Naar een basisrecht op elektriciteit en water.
Energie- en waterarmoede is complexe problematiek. Energie – en waterarmoede zet bij een groeiend aantal mensen het leven in menselijke waardigheid serieus onder druk.
Verwacht wordt dat dit door de versterkte degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen nog verder zal toenemen. Het centrum voor sociaal beleid berekende eind 2013 het effect van deze maatregel op het vlak van armoederisico.
Het globale armoederisico bij volledige werkloosheid zou na de hervorming sneller en sterker toenemen met de duur van de werkloosheid: na 61 maanden zou het 28,0% bedragen (in plaats van 21,5% vóór de hervorming). De verhoogde armoederisico’s worden opgetekend voor alle gezinscategorieën. De toename is echter vooral opvallend voor de alleenstaanden: na 61 maanden bedraagt die 71,9% (in plaats van 11,7%), een stijging van 60,2 procent punt. Voor gezinshoofden bedraagt de stijging ‘slechts’ 5 procent (naar 66,1%), maar vóór de hervorming lag hun armoederisico dan ook al erg hoog (61,0%). Het armoederisico bij samenwonenden neemt 2 procentpunt toe (van 15,6% naar 17,1%).
( bron cijfers www.armoedebestrijding.be ).
Deze dwingende cijfers vragen om een krachtdadiger armoedebeleid dat armoede en sociale uitsluiting aanpakt en niet de armen. Inkomens ( hetzij uit werk of een sociale uitkering) met de Europese armoedegrens als ethische ondergrens zijn meer dan ooit nodig.
Bovendien gaat de Vlaamse regering ( N-VA, CD&V en Open VLD) de taksen op water verhogen , waardoor de waterfactuur bijkomend gaat stijgen. Ook de elektriciteitsfactuur zal verder stijgen. De heffingen die door de netwerkbeheerders worden aangerekend zijn geblokkeerd tot eind 2014, een maatregel van de federale regering Di Rupo 1. Ondertussen zijn de netwerkbeheerders hierdoor een schuld aan het opbouwen. Vanaf begin 2015 komt er een nieuwe tariefperiode. Je voelt het al aankomen. Aangezien de netwerkbeheerders met een schuld zitten, zullen ze dit doorrekenen aan de afnemers ( huishoudelijke afnemers). De VREG ziet met andere woorden de bui al hangen. Een groot deel van dit probleem is de kost van het scheef gegroeide systeem van groene stroomcertificaten . De Vlaamse regering heeft hiervoor een oplossing uitgewerkt. 1/3 wordt doorgerekend aan de eigenaars van zonnepanelen zelf , 1/3 wordt betaald met algemene belastingmiddelen en 1/3 wordt via de elektriciteitsfactuur aangerekend aan iedere huishoudelijke afnemer. De schade is dus voor een deel beperkt , maar toch wordt nog 1/3 doorgerekend aan alle huishoudelijke afnemers, waardoor de factuur verder stijgt.
Waar de menselijke waardigheid serieus onder druk komt te staan , moeten we dus bijkomende structurele maatregelen durven nemen. In die zin ben ik absoluut tegen de afschaffing van de gratis kWh elektriciteit en de gratis hoeveelheid water.
Ik sta volledig achter het standpunt van het participatief project ‘ Energie en Armoede ‘ van Samenlevingsopbouw Antwerpen i.s.m. met verenigingen waar armen het woord nemen en het Netwerk tegen Armoede ( de koepelorganisatie van Vlaamse en Brusselse verenigingen waar armen het woord nemen) die zeggen dat de gratis kWh elektriciteit en gratis hoeveelheid water moet behouden worden en zelf verder uitgebouwd moet worden.
We moeten gaan naar een grondrecht op energie en water en een gegarandeerd basispakket elektriciteit , gas en water dat mensen in staat stelt om een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. Een grondrecht op energie en water zorgt ervoor dat je alle toekomstige wetgeving daaraan moet aftoetsen.
De toegang tot nutsvoorzieningen elektriciteit , gas en water kan gegarandeerd worden via een basispakket energie en water. Dit basispakket energie en water moet voldoende groot zijn , zodat de basisbehoeften gedekt zijn. Dit basispakket moet voor iedereen gelden , dus ook voor mensen met een naakte budgetmeter voor elektriciteit ( een budgetmeter waar de 10 ampère functie is uitgehaald) en voor mensen die volledig zijn afgesloten.
De gratis kWh elektriciteit en gratis hoeveelheid water is momenteel de maatregel die het dichtst in de buurt komt van een algemeen basispakket energie en water, maar is onvoldoende. De huidige gratis kWh elektriciteit en gratis hoeveelheid water is een eerste stap.
Het systeem van de gratis KWh elektriciteit en water is een eenvoudige en glasheldere maatregel die praktisch iedereen ( soms worden er gevallen opgetekend dat de gratis hoeveelheid water en elektriciteit niet in mindering wordt gebracht. Dan moet dit worden rechtgezet) bereikt. Verder bouwen op deze maatregel zou dus zeer slim beleid zijn.
Als dit huidige systeem versterkt wordt , dan kunnen we gaan naar een volwaardig basispakket energie en water dat mensen in staat stelt om een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid.
We moeten dus niet gaan naar de afschaffing van dit systeem, maar net naar een versterking ervan.
Daarnaast moet er samen met het Netwerk tegen armoede , Samenlevingsopbouw , mensen in armoede , sociale uitsluiting en maatschappelijke kwetsbaarheid en andere relevante actoren een emancipatorisch en krachtgericht beleid uitgetekend worden dat maatschappelijk kwetsbare mensen versterkt en de structurele uitsluitingsmechanismen op de verschillende levensdomeinen wegwerkt.
Bronnen en interessante links.
